Синусит жайлы не білеміз?

       Жедел синусит - бұл жиі суық тигеннен немесе  тұмаудан кейін пайда болатын мұрын қуысының шырышты қабығының қабынуы. Адамдар өмірінде бір немесе екі рет жедел синуситпен ауырады, бірақ кейбіреулер жылына бірнеше рет қайталанатын жағдайларды сезінеді. Синусит жайлы толығырақ Ұлттық госпитальдің оториноларинголог дәрігері Райымбек Әукенов айтып берді 

       Синустар - бет және маңдай сүйектеріндегі шағын ауа қуыстары. Олар тыныс алатын ауаны тазартады, жылытады және ылғалдандырады. Сонымен қатар резонатор ретінде әрекет етеді, біздің дауысымызға ерекше реңк пен тембр береді.Олар шырышты шығарады, ол кішкентай жолдар арқылы мұрын қуысына ағып кетеді. Синустар қабынуына байланысты синусит, сфеноидит, фронтальды синусит және этмоидит деп бөлінеді.  Көпшілігі вирустық, бактериялық немесе саңырауқұлақ инфекциясынан туындаған жедел риниттің (мұрын қуысының қабынуы) асқынуы болып табылады. Кейде аллергия себеп болуы мүмкін. Ринитпен (мұрыннан су ағуы) қабыну мұрынның шырышты қабығын және параназальды синусын ісінуді тудырады, шырышты өндіруді арттырады. Дегенмен, түтіктердің тарылуына байланысты шырышты кетіру бұзылады, бұл синустарда шырыштың тоқырауына және одан әрі дамуына әкеледі. Көбінесе жоғарғы жақ (жақ) синустары зардап шегеді-дейді дәрігер Райымбек Бейбітұлы 

       Синусит қалай дамиды?

       Жедел синусит инфекцияның бірнеше күн ішінде тез дамып  және қысқа мерзімді екенін білдіреді. Синусит 4-тен 30 күнге дейін созылса жедел, ал 4-тен 12 аптаға дейін созылса субакуталық болып  саналады.Жедел синусит жағдайларының көпшілігі шамамен бір аптаға созылады. Кейде 2-3 аптаға дейін немесе одан да ұзаққа созылуы мүмкін.Ауырлық дәрежесі бойынша, көптеген адамдарда  суық тиюге байланысты жедел синуситтің жеңіл түрі жиі кездеседі. Ауыр өткір синусит сирек кездеседі және әдетте бактериялық инфекцияның қосылуымен жүреді. Бұл жағдайды нашарлауына және асқынуларға әкелуі мүмкін.     

       Синуситтің дамуын қоздыратын немесе ықпал ететін факторлар: Анатомиялық ерекшеліктері: мұрын қалқасының ауытқуы, мұрын контурларының гипертрофиясы, мұрын полиптері. Тар шырышты дренаждық арналар:  жарақаттардың салдары, туа біткен ауытқулар.  Қоршаған орта факторлары:  Муковисцидоз, аллергия, қант диабеті, тітіркендіргіштер (темекі түтіні, шаң, химиялық заттар,суық жағдайда немесе шаңды, газбен ластанған жерлерде жұмыс істеу.Синуситтің негізгі белгілері: зақымдалған синуста ауырсыну және  сезімталдық, басты еңкейткенде немесе мұрынды үрлегенде ауырсыну жиі шаншу,  шайнау кезінде  ауыру. Егер синус жолдары қалың шырышпен бітеліп қалса, мұрынның ағуы тоқтауы мүмкін. Бұл жағдайда синус аймағында ауырсыну мен сезімталдық күшейеді.  Мұрынның белгілері:әдетте мұрынның екі жағы бітеліп қалады. Иіс сезу уақытша жоғалуы мүмкін. Ринит (мұрынның ағуы): Егер  жасыл немесе сары түсті болса, бактериялық инфекция болуы мүмкін және ірің пайда болды.  Дене қызуы  төмен дәрежелі (37,0 - 37,50 C) немесе одан жоғары болуы мүмкін. Басқа белгілері:  бас ауруы, ауыздан жағымсыз иіс, тіс ауруы, жөтел, құлақтың қысымы немесе толықтығы, шаршау жатады. Жалпы әлсіздік сезімі дамуы мүмкін. Балаларда тітіркену, құлақтың ыңғайсыздығы, қорылдау, ауызбен тыныс алу, мұрыннан дыбыс шығу  және нәрестелерде тамақтануда қиындықтардың болуы мүмкін.

       Жедел синусит қалай диагноз қойылады?

       Диагноз әдетте тән белгілерге байланысты қойылады. Отоларинголог сіздің температураңызды , синустың ауырсынуын, мұрын қуысын, жұтқыншақты тексередіжәне құлаққа физикалық тексеруді жүргізеді. Диагноз анық болмаса және асқынулардың алдын алу үшін қосымша зерттеулер жүргізіледі. Оларға қан анализі, рентген немесе КТ жатады.                     

       Синуситті емдеу үшін  антибиотиктер қажет пе?

       Жедел синусит негізі  вирустық инфекциядан туындайды. Суық тию сияқты, иммундық жүйе әдетте вируспен күреседі және симптомдар екі апта ішінде жойылады. Антибиотиктер вирустарды өлтірмейді және олар антибиотиктерге сезімтал болмайды. Синусит бактериялардан туындаса да, әдетте  иммундық жүйе мәселені өздігінен шешеді. Антибиотиктер диарея, жүрек айнуы, құсу, бөртпе және саңырауқұлақ инфекцияларын қоса алғанда жанама әсерлерді тудыруы мүмкін.  Мына  жағдайларда антибиотикалық терапияны тағайындалады: ауыр немесе асқынған симптомдар, жалпы мазасыздық, басқа да жағдайларыңыз болса (муковисцидоз, жүрек проблемалары, иммундық жүйенің әлсіреуі), симптомдар 7 күн ішінде жойылмаса немесе нашарласа. Симптомдарды  жеңілдету үшін  ауырсынуды басатын дәрілер (парацетамол, ибупрофен) ауырсынуды азайтуға және жоғары температураны төмендетуге көмектеседі. Дене қызуы 38 С-тан жоғары болса  оны түсіру қажет.  Мұрынның бітелуін уақытша азайтатын және  тыныс алуды  жеңілдететін, бірақ аурудың ұзақтығын қысқартпайтын мұрынға арналған спрей немесе тамшылар қолданған жөн. Тәуелділік пен жанама әсерлерді болдырмау үшін оларды 5-7 күннен артық қолданбаған дұрыс. Сұйықтықтарды  жылы күйінде көп ішу арқылы ылғалдандыруды сақтау бітелуді азайтуға көмектеседі. Тұзды тамшылармен және ерітінділермен мұрынды шаю бітелуді жеңілдетуге көмектеседі. Бумен ингаляция жасау қажет емес, себебі оның тиімділігі күмәнді және күйіп қалуы мүмкін. Кейбіреулер ыстық душтан кейін уақытша жеңілдік болатынын айтады. Ең бастысы  өзін-өзі емдеуге болмайды. Егер синусит белгілері бір апта ішінде асқынып кетсе  немесе сақталса, қызу көтерілсе немесе синус ауруы пайда болса,  маңдайда  қатты ауырсыну, ісіну, көз айналасында ісіну,  беттің ісінуі, мұрыннан қанды сұйықтың бөлінуі болса дереу дәрігерге барыңыз.                                                              

        Синуситтің алдын алу

        Жедел синуситтің алдын алу немесе жағдайдың созылмалы түрге айналуын болдырмау үшін қарапайым алдын алу шараларын қолданған жөн. Мұрынның ағуымен және мұрын бітелуі белгісі бар кез келген суық тиюді толығымен емдеу өте маңызды. Егер ринит сақталса, ЛОР дәрігерімен кеңесу керек. Сондай-ақ :тіс кариесі мен қызыл иектің ауруын дер кезінде емдеп, тіс дәрігеріне үнемі барып тұрған дұрыс. Шаңды, тұнбалы, ластанған, құрғақ немесе түтінді орталарда ұзақ  жүрден аулақ болған жөн.Аллергия кезінде шөп безгегінің немесе жыл бойғы риниттің алдын алу үшін аллерголог пен ЛОР маманымен кеңесіңіз. Иммундық жүйені  жақсарту үшін  жаңа піскен жемістер мен жидектерді жеп,  таза ауадағы  жаттығу арқылы ағзаны шыңдау керек. Жедел респираторлық вирустық инфекциялармен, тұмаумен және басқа ауа тарайтын  инфекцияларымен ауыратын адамдардан аулақ болыңыз.Суық және тұмау маусымында адам көп жиналатын орындарда,  қоғамдық орындар мен көліктерде бір рет қолданылатын бетперде киіңіз. Мұрынға арналған тамшылар мен спрейлерді нұсқауларға сәйкес қана қолданыңыз. Шамадан тыс, ұзақ уақыт  қолданғанда тәуелділік пен жағымсыз әсерлер болуы мүмкін. Шырышты қабаттарыңыз ылғалды болуы үшін мүмкіндігінше таза су ішіңіз. Үйден шығар алдында және кіргеннен кейін мұрынды теңіз тұзы немесе кәдімгі тұзы бар ерітінділермен шаюды әдетке айналдырыңыз. Тұмау маусымы басталмай тұрып екпе жасатыңыз. Осы нұсқауларды орындау сіздің иммундық жүйеңізді нығайтады және синуситтің алдын алады-дейді дәрігер Р.Әукенов 

       Ұлттық госпитальдің журналисі Жазира Зәкірқызы