Кіреберістегі баспалдақтың құпиясы неде ?

Кіреберістегі  баспалдақтың құпиясы неде ?
фото: promo-geely.kz

Өмірде бізге беймәлім қызықты фактілер жетерлік. Кейде оған мән бермейміз. Мәселен, көпқабатты үйлерде баспалдақтар  неге  тек сол жаққа бұрылады? Қарап тұрсаңыз, халықтың көпшілігі оң қолды. Мұндай архитектуралық идеяның ерекшелігі неде болды екен?

Архитектуралық идеяны түсіну үшін тарихқа біраз шолу жасап көрейікші. 19 ғасырдың аяғы мен 20 ғасырдың басында салынған ғимараттарда  баспалдақтар солға да, оңға да бұрылған екен. Ол кезде әртүрлі архитектуралық дәстүрлер мен дизайн әдістері болған, сондықтан баспалдақтардың дизайны мен пішіні аймаққа, сәулетшіге және тапсырыс берушінің қалауына байланысты болған. Орта ғасырлар туралы айтатын болсақ, онда бұл кезеңде баспалдақтар әдетте тар және сағат тілімен бұралған. Бұл ыңғайлылық үшін емес, ерекше мақсаттар үшін жасалған. Орта ғасырларда тұрғындар жаулардың шабуылына жиі тап болғандықтан, қорғаныс мақсатында бұрандалы  баспалдақтар салынған. Бұл архитектуралық қулық жауға ғимаратты басып алуды қиындатты, өйткені мұндай баспалдақпен көтерілгенде шабуылдаушы қаруын (әдетте қылышын) сол қолымен ұстауға мәжбүр болды.

Айта кету керек, мұндай баспалдақтардың тағы бір ерекшелігі олардың біркелкі емес қадамдары болды. Қадамдар  әртүрлі болды. Бұл мүмкіндік қорғаныс мақсаттарына да көмектесті, өйткені құлыпта тұратын адамдар белгілі бір жерлерде кедір-бұдырлардың бар екенін жақсы білді және тез көтеріле де, түсе де алды. Шабуылшылар үшін мұндай нюанстар әдетте жағымсыз тосын сыйға айналды, өйткені шайқас қызған кезде басқыншы құлап қалып немесе баспалдақпен төмен қарай домалап кетті.

Айта кету керек, баспалдақтар арнайы діни және мәдени көзқарастарға, сондай-ақ халықтық нанымдарға байланысты оңға бұрылып салынған: сағат тілімен қозғалыс күнмен байланысты және өмірді, өсуді және әл-ауқатты бейнелейді. Әрине, ерекше жағдайлар болды. Мысалы Богемиядағы Валлентштейн сарайындағы баспалдақ — солға бұралған. Неліктен бұлай болғанын түсінуге тырысқан тарихшылар бұл құлыпта тұратын адамдар негізінен солақай болды деген қорытындыға келген.

Қазіргі көп қабатты ғимараттарда баспалдақтар, әдетте, солға бұрылып, қоршаулар солға орналастырылады. Логикалық тұрғыдан алғанда, оң қолыңызбен қоршауды ұстап тұрып, баспалдақпен көтерілу ыңғайлы және қауіпсіз болып көрінеді. Бұл төтенше жағдай туындаған жағдайда қауіпсіздікті арттыру мақсатында жасалады. Әсіресе көпқабатты үйлердегі өрт кезінде өте маңызды. Түтін мен нашар көрінудің қиын жағдайында уақыт бірнеше минутқа созылады, ал адамдарды эвакуациялау баспалдақпен жүзеге асырылады. Баспалдақтар мен қоршаулардың бірыңғай болуы эвакуация процесін жылдамдатуға көмектеседі. Өйткені, адамдардың көпшілігі оң қолды, ал төмен түсу кезінде олар оң қолымен қоршауды ұстап тұру мүмкіндігіне ие болған кезде өздерін сенімді және тыныш сезінеді. Сонымен қатар, баспалдақ құрылысында бірыңғай стандартты сақтау әртүрлі ғимараттарда жақсы шарлауға мүмкіндік береді. Шынында да, стресстік жағдайларда адамдар интуитивті әрекеттер мен қозғалыстарды ұстануға бейім, сондықтан бұл эвакуация кезінде дүрбелең мен хаосты азайтуға көмектеседі.

 Сондықтан да қазіргі заманғы үйлерде әдетте солға бұрылатын баспалдақтар салынады.