Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың таяуда өткізген Үкіметтің кеңейтілген отырысында қозғаған өзекті мәселесінің бірі еліміздің көлік-транзиттік әлеуетіне арналды. Соның ішінде автомобиль жол құрылысы саласын жемқорлық жайлап кеткенін қатаң сынға алған Президент мұнда нақты тапсырмалар берді. Тіпті, түбегейлі тексеріс жүргізіп, соңғы он жылда жүзеге асырылған жұмыстарды қопарып тексеріп, кінәлілерді жазаға тартуды талап етті. Осы ретте мамандар экономиканың күре тамыры саналатын автожолдар шаруашылығына әлдеқашан назар аударатын уақыт жеткенін айтады.

Жолы жамау

     Сонымен, еліміздегі жолдың жыры Президентке дейін жетті. Басқа жер тұрмақ, Ақордаға апа­рар жолдың қырық жамау екенін сынға алған Мемлекет басшысы кешенді шаралар пакетін ұсынды. Бұл біздегі шаруашылыққа жа­уапты шенеуніктердің жол сала­сындағы жемқорлық пен жауап­сыздық алдындағы шарасыздығын білдірсе керек. Өйткені мұнда мем­лекеттік сатып алуда да, тен­дерде де, жол сапасында да, құ­рылыс жұмыстары мен материал­дарында да, жол бойы қызмет көрсетуде де мәселе шаш етектен. Жыл сайын елімізде осы мақсатқа 600-700 млрд теңге бөлінеді екен. Биыл 11 мыңнан астам шақырым жолға әртүрлі жөндеу жұмыстары үшін деп 600 миллиард қарас­ты­рылған. Бірақ бұл қаржының та­лан-таражға түсіп, жөндеу жұ­мыс­тарының созбалаңға салынып кетпесіне кепілдік беру қиын. Өйткені жол шаруашылығын жегі құрттай жемқорлық жайлап кет­кенін Президенттің өзі де айтып отыр.

     «Тендерді жыл сайын бірді-екілі компания ғана ұтып алады. Мұндай жағдайдың қайталанып келе жатқанына ондаған жыл бол­ды. Осының бәрін ретке келтіру үшін шұғыл шаралар қабылдау керек. Жарты жыл өтті. Ал жол жөндеуге бөлінген қаражаттың 44 пайызына мемлекеттік сатып алу қорытындысы жасалған жоқ. 464 млрд теңгенің 263 млрд теңгесі бойынша мемлекеттік сатып алу қорытындысы бар. Бұл жұмыс Павлодар (17%), Маңғыстау (24%) және Батыс Қазақстан (27%) облыстарында өте баяу жүріп жатыр.

     Тағы бір маңызды мәселе – мемлекеттік сатып алу конкурсын өткізу. 2019 жылдан бері автожол саласында құны 1,5 триллион тең­ге болатын мемлекеттік келісім­шарттар жасалды. Соның 40 па­йызын шетелдіктердің қатысы бар компаниялар ұтып алған. Отан­дық компанияларымыз кон­курстарға белсене қатыспайды. Кейбір ірі компаниялардың еңбек және материалдық ресурстары жеткіліксіз. Соған қарамастан олар тендерді ұтып алып, жұмыс­ты мердігерге ысыра салады. Осын­дай ахуал жылда қайтала­нады. Тіпті, жұмыстың 100 па­йызы басқа мердігерге тапсы­рыл­ғаны жөнінде мәліметтер бар. Мысалы, Қарағанды–Балқаш автожолын (363 шақырым) жөн­деу жұмыстары 2019 жылдан бері жалғасып келеді. Бұл жобаның жалпы құны – 248 млрд теңге. Бас мердігері осы жұмысты басқа компанияға тапсырды. Ал бұл компания барлық жұмысты қосалқы мердігерге ысыра салған. Тіпті, 22 пайыз көлеміндегі үсте­меақысын да ұстап қалған», – деді Президент.

     Мемлекет басшысы автожол саласына түбегейлі реформа жа­сайтын уақыт жеткенін айтып отыр. Сондықтан да Үкіметке бір-бірінің жұмысын қайталаумен ғана айналысып отырған «Қаз­АвтоЖол» және «Казахавтодор» мекемелерін біріктіріп, Қазақ­станның біртұтас автожол компа­ниясын құруды тапсырды. Нәти­жесінде, қызметкерлердің саны да қысқармақ. Сондай-ақ Президент бұл саланы кешенді түрде қайта жаңғырта түсу үшін FIDIC халық­аралық қағидаттарын енгізуді ұсын­ды. Жүзден астам ел пайдала­нып отырған бұл жүйе жол сала­сын тиімді басқаруға, бюджет қаражатын ұтымды пайдаланып, барлық деңгейдегі жемқорлық қаупін азайтуға мүмкіндік бермек.

     Aikyn.kz