Қазақстанда коронавирустың үш штаммы өршіп тұр

 Коронавирус  кез-келген жасушадан тыс тіршілік формасы сияқты, бейімделіп, мутацияға ұшырайды. Симптомдар айқынырақ болады, инкубация кезеңі азаяды және әр жаңа мутациямен ауру жылдамдығы артады.

Қазақстанға covid-19 барлық штаммдары жете қойған жоқ. Елде ең көп таралған-Ухань, Британдық және үнді.  Қоғамдық  денсаулық  сақтау жоғары мектебінің эпидемиология, биостатистика және дәлелді медицина кафедрасының доценті Рафаэль Қыпшақбаев   коронавирустың әртүрлі мутацияларының несімен ерекшеленетінін және жаңасы қалай  пайда болатынын  айтады.

Ухань штаммы

Дәстүрлі коронавирустық инфекцияның болуын анықтауға болатын алғашқы симптом – иіс пен дәмнің болмауы. "Жалпы, коронавирустық инфекцияға көптеген белгілер тән. COVID-19 – ға тән белгі-тыныс алудың бұзылуы. Бұл ентігу, жөтел  пайда  болуы мүмкін", – деп атап өтті Рафаиль Қыпшақбаев.

Басқа вирустық инфекциялар сияқты, COVID-19 кейбір катаральды құбылыстардан басталуы мүмкін.  COVID-19 кезіндегі температура жеңіл және орташа ауыр түрлері  болады.  Асқынбаған тұмауды, суық тиюді және жұмсақ немесе орташа ковидті қабылдайтын болсақ, онда коронавирустық инфекциядағы температура тұмауға қарағанда төмен болады,-  дейді эпидемиолог.

Аурудың ұзақтығына келетін болсақ, мұнда мерзімдер құбылмалы: бірнеше күннен және асимптоматикалық курстан бастап 2-3 аптаға дейін.

Британдық  штамм

Мутация интерферонның, яғни иммундық жауап беретін иммундық жүйенің жасушаларын қамтитын ағзаның қорғаныш ақуызының түзілуіне кедергі келтіреді.  "Интерферон коронавирустық инфекцияда өте маңызды рөл атқарады. Мысалы, жарғанаттарда интерферон мөлшері өте жоғары, сондықтан олар тасымалдаушы болып табылады және сонымен бірге коронавируспен ауырмайды", – деді дәрігер.

Британдық штаммдағы клиникалық көрініс дәстүрліден айтарлықтай ерекшеленбейді. Алайда, мутация неғұрлым көп болса, соғұрлым киникалық көрініс кеңейеді.   "Жаңа атиптік белгілер пайда болады, өйткені әр мутация вирустың жаңа хостты мүмкіндігінше оңай және тез жұқтыруына бағытталған.  Жұғу  мүмкіндігі  көп  және клиникалық көрініс артады. Мұны біз мутациядан мутацияға дейін байқаймыз", - деп қосты эпидемиолог.

Үнді штаммы

Үнді мутациясы иіс пен дәмнің жоғалуына әкеледі, - деп атап өтті дәрігер. Клиникалық  көрініс тұмауға немесе температурасы бар ЖРВИ-ге ұқсас келеді.  "Бұл жерде төменгі аяқтың веналық тромбозы, гангренаға дейін басым болуы мүмкін. Сондай – ақ, асқазан-ішек жолдарының бұзылуы Үнді штаммына тән", - деп  қосты дәрігер.  Үнді  штаммы  өте тез таралады. Егер дәстүрлі  штамм бір-үш адамға дейін жұқтырса, Британдық одан да күшті – 3-4 адам, ал үнді штаммымен ауырған науқас 5-6 адамға жұқтыруы мүмкін.

"Инкубациялық кезең   жылдам, қысқа  кезең деп аталады – жеті күнге дейін", – деді Рафаэль Қыпшақбаев.

 Маманның  айтуынша, вирустардың мутациясы тоқтамайды. Жаңа covid-19 штамдарының пайда болуын тек ұжымдық иммунитетті құру арқылы бәсеңдетуге болады. Азаматтар неғұрлым көп вакцинацияланса, вирустың қызмет саласы соғұрлым аз болады екен.

Сонымен қатар, дәрігер короновирустың  жаңа штамдардан қорықпау және дүрбелеңге салынбау  керектігін  атап  өтті. Адамзат  әртүрлі  мутациялары бар басқа аурулармен тыныш өмір сүреді.  "Өте қарапайым мысал – тұмау вирусы. Біз жыл сайын вакцинациялаймыз, жаңа штамдар мен ауыр ағымдар пайда болады. Тіпті тұмау вирусы шамамен 3 миллион адамның өмірін қиған кезде "испан әйел" деп аталатын індет болды. Сонда да  біз тұмаудан аса үрейленбейміз. Жыл сайын қажет деп санайтындар вакцинацияланады, алдын алу шаралары қабылданады. Егер біреу ауырып қалса, ол емделеді. Біз тұмаудың бар екеніне үйреніп, онымен бірге тұрамыз", - деді ол.

БАҚ-тың қорқынышты тақырыптары мен ақпараттық қысым адамдар үшін алаңдаушылық тудырады. Алайда, эпидемиологтың  айтуынша, коронавирустың жаңа штамдары сенсация емес, табиғи биологиялық процесс.

"Бұл жасушадан тыс формалардың, атап айтқанда вирустың өмірінің мәні. Олар өмір сүру үшін үнемі өзгеріп отыруға мәжбүр.  Қазір тәжірибе бар, емдеу тәсілдері бар, ұйымдастырушылық мәселелер пысықталды", – деп сендірді Рафаиль Қыпшақбаев.

Дерек  көзі:   ғаламтор  ақпараттары