Сарапшылар жалақы төлеуде гендерлік теңсіздік сақталып отырғанына назар ау­дар­тады. Жалпы, бұл тек Қазақстанда ғана емес, бүкіл әлемде қалыптасқан үрдіс. Мы­салы, Голливудта бірдей рөлді орындап, бір­дей еңбек еткенімен ең танымал актри­салардың өзі «жұлдыз» актерлерге қарағанда бірнеше миллион доллар аз ақы алады.

Қазақстанда бірдей қызмет атқаратын әйелдердің ерлерден 25 пайызға кем алатыны белгілі болды. Бұл негізінен, жеке секторға қатысты. Мемлекеттік секторда, бюджеттік салаларда жалақы жынысына қарай емес, лауазымына қарай нақты бекі­тілген. Әрі олардағы әйел және еркек бас­шылардың үлесі шамалас.

Ұлттық статистикалық бюроның мәлі­метінше, елімізде ерлердің орташа жала­қысы 243 524 теңге, ал әйелдердікі 182 679 теңге болған.

Жұмыс берушілердің көбі әйелдерге қарағанда, ер-азаматтарды жұмысқа алуға бейім. Қазақстанда жұмыссыздық деңгейі былтыр жұмыс күшінің 4,9 пайызын құра­ды. Оның үш пайыздан артығы – әйелдерге тиесілі.

Сарапшылар тағы бір жайтты қаперге салады: отбасы мәселелеріне көбірек алаң­дайтын әйелдер өз әлеуетін толыққанды жүзеге асыра алмайды. Мұны келесі бір де­ректен көруге болады: Қазақстанда жоға­ры білімі бар ер адамдардың үлесі 17,8 па­йыз ғана. Ал жоғары білімді әйелдердің үлесі 21,6 пайыз! «Оңтүстікте дипломды қалыңдық көп» деп келетін әзіл шындыққа жақын. Сондай-ақ елде ғалымдардың көбі әйелдер екенін екінің бірі біле бермейді. Мысалы, республикада 9,1 мыңнан астам әйел «ғылым кандидаты» бар. Ер «ғылым кандидаттарының» саны аздау – 8,4 мың адам. Сонымен бірге, нәзік болмыс иелері­нің көбі ғылым шыңын бағындыру сапарын ары қарай жалғастыра алмай, орта жолдан тоқтауға мәжбүр. Нәтижесінде, ер «ғылым докторларының» саны 3 121, ал әйел «ғы­лым докторларының» саны – 1 928 қана.

Ұлттық статбюро дерегінше, елімізде семіздіктен зардап шеккен қазақстандықтар арасында әйелдер көп: олардың 0,24 па­йызы (шамамен 23,6 мыңдай адам) шектен тыс артық салмаққа ие. Іркілдеген жуан денелі ерлердің үлесі 0,12 пайыз көрінеді.

Қазақстандық әйелдер қоғамымыздағы бейбіт тірлік пен берекелі бірліктің, жарқын болашаққа деген сенімнің аса зор ұйытқысы болып отырғаны мәлім. Қазақ халқының осы заманға аман-есен жетуі, ұлт болып ұйы­суы ең алдымен аналардың арқасы де­сек, артық болмас. Жаугершілікте ерлермен бірге қолына қару алып, атқа қонған, бейбіт кезеңде бесік тербетіп, ұрпағын өрбіткен әжелеріміз бен аналарымыздың бойындағы сол жақсы қасиеттер бүгінгі ұрпақта жал­ғасын тапты: бейбіт заманды қазақ әйелдері ұрпақ өрбітуге белсенді пайдаланып жатқаны байқалады. Осының арқасында Қазақстан шын мәнінде демографиялық дүмпуді бастан кешуде.

2021 жылы аналарымыз 450 652 сәбиді өмірге әкеліп, бұл салада тарихи рекорд ор­натты. Салыстыру үшін айтсақ, елімізде 2019 жылы 402 310, ал пандемия өршіген 2020 жылы 426 824 сәби дүниеге келді. Бұлар да рекорд болатын. Амандық болса, халқымыздың саны жыл сайын жарты миллионға көбейіп отыратын дәрежеге де жетерміз.

Жасыратыны жоқ, бұған дейінгі ген­дерлік саясат кез келген жолмен әйелдерді ілгерілетуді басты орынға қойып келді. Дегенмен қазір әлемде «Гендерлік теңдік стратегиясы» белең алуда. БҰҰ құптаған бұл қағидаттың бұрынғыдан айырма­шы­лығы сол, ол әйелдердің мүддесін алға бастыру үшін ерлерді төменшіктетуді, кемсітуді емес, барлық жыныс өкілдеріне тең мүмкіндіктер туғызуды көздейді. Тек әйелдердің ғана емес, ерлердің де құқық­тары мен мүмкіндіктеріне неғұрлым тең қарауға мүмкіндік береді. Сондықтан да­мыған елдерде феминистер қозғалысына қатысты ұйымдар не жабылуда, немесе ер­лердің, басқаларының да құқықтарын қоса қорғауға қайта бағдарланып жатыр.

Қазақстанда Президенттің Жар­лы­ғы­мен «2030 жылға дейінгі отбасылық және гендерлік саясат тұжырымдамасы» бекі­тілді. Мемлекетімізде бүгінде әйелдердің лидерлік қасиеттерін арттыру және оларды қоғамдық өмірге, саясатқа, шешім қабылдау процестеріне тиімді қатыстыру, әйелдер бизнесін дамытуға, олардың несиеге, ре­сурс­тар мен активтерге қол жеткізуіне жәр­дем көрсету, аналарды әлеуметтік қор­ғауды күшейту міндеттері тұр.