Қатерлі  ісік  қандай  әдеттерден  пайда  болады?

Колоректальды Обыр Қазақстандағы ең көп таралған онкологиялық аурулардың арасында үшінші орын алады. Сарапшылар, олардың пікірінше, бұл аурудың дамуына қандай әдеттер әсер ететінін айтуда.

"Колоректальды қатерлі ісік Қазақстанда анықталған онкологиялық патологияның ішінде айтарлықтай көп. Колоректалды обырмен сырқаттанушылық бізде сырқаттанушылық пен өлім бойынша үшінші орында. 2020 жылы 3 117 жағдай, өлім - жітім - 1 504 жағдай анықталды", - деп хабарлады Ұлттық ғылыми онкологиялық орталықтың интервенциялық радиологиясы бар сараптамалық эндоскопия орталығының меңгерушісі Қанат Батырбеков ОКҚ брифингінде.

Ол скринингтің дамуы арқасында анықталған жағдайлардың саны жылдан жылға артып келе жатқанын атап өтті. Бірақ аурудың таралуы жыл сайын өсіп келеді.

"Қазақстанда колоректалдық обыр дамуының өсуі қазақстандықтардың қандай әдеттерімен, оның ішінде тамақтануымен байланысты?"- деп сұрады журналистер.

"Шынымды айтсам, бізде екі жаман әдет бар. Ол  темекі шегу және алкоголь. Сонымен қатар, мысалы, канцерогендер мен гендік модификацияланған өнімдердің әсерін де  ешкім жоққа шығармады. Мен Қазақстанда ГМО, канцерогендер, спредтер, май алмастырғыштар көбірек болды деп айтуға жеткілікті түрде кең ауқымды зерттеулер жүргізгенін көрмедім. Сондықтан қатерлі ісік ауруының себептері өте қиын", - деп жауап берді ол.

Алайда дәрігер ГМ өнімдерінің зияны туралы нақты ақпарат жоқ екенін мойындады.

"Жалпы массада әрдайым ГМО жақсы емес, бұл табиғи емес тағам, табиғи емес тағам асқазанның шырышты қабығына әсер етуі мүмкін деп айтылады. Бірақ бізде асқазан қатерлі ісігі, өңеш қатерлі ісігі және колоректальды қатерлі ісік бар", - деді ол.

"Тоқ ішек қатерлі ісігінің дамуы ет пен сүт өнімдерін тұтынумен байланысты ма? Сіз қазақстандықтарға аз ет жеуге немесе одан мүлдем бас тартуға кеңес бересіз бе?"- деп сұрады журналист.

Ұлттық ғылыми онкологиялық орталықтың көпсалалы хирургия орталығының аға ординаторы Алтай Керімқұлов Қазақстанда мұндай зерттеулер  болмағанын  айтты.

"АҚШ-та қызыл ет сорттарын (жылқы еті, сиыр еті, қой еті, шошқа еті) тұтынған адамдар арасында зерттеу жүргізілді. - ескерт. авторы). Нәтижелер қызыл еттің көптеген түрлерін тұтынатын адамдарда колоректальды қатерлі ісік ауруы жиі дамитынын көрсетті. Бірақ сіздер білесіздер қазақтар, әсіресе қызыл сортты етті өте жақсы көреміз. Сондықтан, әрине  Қазақстанда  мұндай зерттеу жүргізілген жоқ. Біз байланыс бар - жоғын нақты байланыстыра алмаймыз", - деді ол.

Сондай-ақ, оның айтуынша, колоректальды обырдың дамуына соңғы жылдары Қазақстанда үлкен проблемаға айналған семіздік әсер етеді. Батырбеков бұл фаст-фудты белсенді тұтынумен байланысты екенін нақтылады.

Алайда Керімқұлов Қазақстанда семіздік пен қатерлі ісік ауруының дамуы бойынша зерттеулер жүргізілмегенін, сондықтан колоректальды қатерлі ісікпен ауыратын адамдардың қанша пайызы семіздікке шалдыққанын айту мүмкін емес екенін атап өтті.

Естеріңізге сала кетейік, 2018 жылы бір топ итальяндық ғалымдар генетикалық модификацияланған жүгеріні зерттеп, соңғы 20 жылдағы алты мыңнан астам рецензияланған зерттеулерді талдады. Мета-анализдің арқасында ғалымдар ГМ жүгерінің пайдасын дәлелдеді және ГМО пікірталастарында өз зерттеулерін "соңғы тарау" деп атады.

2020 жылы медицина докторы, medsupportkz ерікті ғалымдар командасының мүшесі Ботагөз Каукенова ГМ-өнімдерде әдеттегіге қарағанда витаминдер аз емес екенін айтты.

"ГМО - ның мақсаты-тағамды дәмсіз және әлсіз ету емес, кейбір тағамдарға дәрумендер қосу (мысалы, А дәрумені күріш, кедей аймақтардағы балаларды осы дәруменмен қамтамасыз ету және аурудың алдын алу үшін) немесе өсімдікке зиянкестермен күресуге көмектесу", - деп түсіндірді ғалым. Колоректальды қатерлі ісік-бұл тоқ ішек пен тік ішектің әртүрлі бөлімдерінің қатерлі ісігі үшін ұжымдық түсінік.