Банк клиенттеріне алаяқтық шабуылдар толастар емес. Әдетте олар мынадай қарапайым схема бойынша әрекет етеді. 

Алаяқтар телефон соғып, өздерін банк қызметкерлеріміз деп таныстырады. Олар күдікті транзакция туралы хабарлайды және клиенттің шотынан ақша аудару үшін ақпарат алады. Мысалы, олар сізден жеке кабинетіңіздегі құпия сөзді өзгертуді, жаңа құпия сөзді және SMS хабарламаларынан құпия кодты беруді сұрайды. Бұл деректерді пайдалана отырып, алаяқтар клиенттің шотынан ақша аударады немесе тіпті оның атына ақшалай несие алады.

Олар қоңырау шалып, клиенттің шоттарынан ақшаның ұрлануы мүмкін екендігі туралы хабарлайды және оған жедел түрде «айналыс шотқа», «сақтандыру агентіне», «сақтандыру ұяшығына» және т.б. ақша аударуды ұсынады. Кейбір жағдайларда арнайы компьютерлік бағдарламаларды пайдалана отырып, алаяқтар банк нөмірінен немесе банк нөміріне өте ұқсас нөмірден қоңырау шалуы мүмкін.

Олар қайырымдылық шаралары, бірегей қаржылық қызметтер, ұтыс ойындары және т.б. туралы ақпаратты пошта немесе мессенджерлер арқылы жібереді. Оларда жеке деректерді енгізу немесе банктік операцияларды жасауға қажет сілтемелер бар. Адам өз картасының мәліметтерін енгізген кезде, алаяқтар одан ақшаны алып тастайды. Сілтемеде сонымен қатар алаяқтарға қолданбаңызға кіруге мүмкіндік беретін вирус болуы мүмкін.

Олар қоңырау шалып, біреу сіздің жеке кабинетіңізге кіруге тырысып жатқанын айтып, қосымша қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін қосымшаны жүктеп алуды ұсынады. Шындығында, бұл қолданба алаяқтарға телефоныңызға кіруге мүмкіндік береді. Содан кейін олар клиенттің атынан қоңырау шалып, қаржылық операцияларды жүзеге асыра алады.

Банктер өз клиенттерінің сенімін бағалайды. Олар жеке деректер мен электрондық ақша операциялары үшін қауіпсіздіктің жоғары деңгейін қамтамасыз етеді. Сондықтан, алаяқтар ақша пайдаланушыларды алдауға тырысады.

ҚР Бас прокуратура еліміздің қай өңірінде алаяқтық көп екенін айтты.

Бас прокуратураның Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитетінің статистикалық деректері бойынша, Қазақстанда 2023 жылғы 9 айдың қорытындысы бойынша алаяқтықтың (Қылмыстық кодекстің 190-бабы) төмендегені байқалған. Жалпы тіркелген қылмыстық құқық бұзушылықтардан алаяқтықтың үлесі 30 пайыз болады.

Аймақ бойынша ең көп алаяқтық:

• Алматы қаласы - 6742,
• Астана - 5358,
• Қарағанды облысы - 2590,
• Шымкент - 1921,
• Алматы облысы – 1836,
• Ақтөбе -1334,
• Атырау -1319,
• Қостанай -1311,
• Павлодар -1244,
• Шығыс Қазақстан -1243 облыстарында тіркелген.

Алаяқтық әрекеттер салдарынан 34 623 адам зардап шеккен, оның ішінде:

• Ерлер – 15603,
• Әйелдер - 19020

"Сондай-ақ, кәмелетке толмағандар - 102, мектеп, гимназия, лицей, колледж, жоғарғы оқу орындарында оқитындар - 291, зейнеткерлер -1714, мүгедектер – 8", - делінген хабарламада.

Интернет-алаяқтық фактілері 1,5 пайызға төмендеген. Еліміз бойынша барлығы 15616 (15848) осындай қылмыстық құқық бұзушылық тіркелген.

"Ақша қаражатын қарызға алу арқылы алаяқтық 73 пайызға төмендеді, барлығы 24 (89) факт тіркелді. Төлем карталарын пайдалану арқылы жасалған алаяқтық деректері бойынша да төмендеу байқалады, барлығы 197 қылмыстық құқық бұзушылық тіркелді, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 13,2 пайызға аз", - делінген хабарламада.

Есіңізде болсын, алаяқтар адамды қорқытуға тырысады, ақшаны тез тапсыруға мәжбүрлейді және оған ойлануға және бағдарлауға мүмкіндік бермейді. Сондықтан қашанда сақ болыңыз! 

Мына ақпаратты сақтаңыз:

Сізге алаяқ қоңырау шалса не істеу керек?

Алаяқпен сөйлеспеңіз. Есептік жазбаңыздағы ақшаның сақталуын тексеріңіз. Сұрақтарыңыз болса, банктің байланыс орталығына хабарласыңыз.

Ешкімге айтпаңыз:

Мобильді қосымшадағы немесе онлайн-банкингтегі жеке шотыңыздың құпия сөзі;

Карта мәліметтері: нөмірі, жарамдылық мерзімі, CVV/CVC коды (картаның артқы жағындағы үш таңбалы код).

Орындалып жатқан транзакцияны растау үшін SMS коды: төлем, аударым және т.б.

Бұл адам өзін банк қызметкерімін деп таныстырып, банк нөміріне ұқсас нөмірден қоңырау шалса да, бұл ақпаратты бөлісу мүмкін емес. Нағыз қызметкерлер бұл туралы ешқашан сұрамайды. Мұны тек алаяқтар жасайды.

Орнатуға болмайды:

Кез келген мобильді қосымшалар, егер бейтаныс адамдар бұл туралы сұраса

Сілтемелерді орындамаңыз:

Хабарлама белгілі банк немесе компания атынан келсе де. Сілтемені басу арқылы сіз алаяқтарға сіздің банктік шоттарыңыздан ақшаңызды ұрлауға көмектесетін зиянды компьютерлік вирусты іске қоса аласыз.

Толтырмаңыз:

Ешқашан анкеталарды толтырмаңыз, сауалнамаға қатыспаңыз немесе өзіңіз туралы ақпарат қалдырмаңыз. Нақты акциялар мен лотереялар туралы білу үшін банктердің ресми веб-сайттарындағы немесе әлеуметтік желілердегі беттердегі ақпаратты оқыңыз.

Фото ixbt.com. yandex.kz,