Өтпелі кезең  жасөспірімдерге қалай әсер етеді?

Жасөспірімдердің  қоғамда  ерекшеленуі, ересек адамдарды алаңдатады. Қызылды – жасылды  шаш  бояулары, жалбыр-жұлбыр киім киістері. Денелеріне әртүрлі татуаж немесе түрлі өзгерістер енгізуі. Алла тағаланың жаратқан  дене бітіміне өзгерістер жасауы алаңдаушылық туғызарлық  жағдай.

Бүгінде  жасөспірімдер көбінесе ата-аналарын осындай оғаш қылықтарымен, жүріс-тұрыстарымен  қорқытады.

Жасөспірімдер  мен үлкендердің арасында заманның талғамына байланысты  келіспеушіліктер әуелден орын алады. Қазіргі таңдағы  жаңа буынның өз көзқарастары бар. Әрине, ой-пікірлері толық қалыптаспаған. Алайда, олардың бойында қызығушылық, еліктеушілік басым. Кейде ересектерді көзқарастарымен,  мінез-құлқымен,  сыртқы  келбетімен  және  әуестігімен таң  қалдырады. Жасөспірімдер  әрқашан еркіндікті қалайды. Бұл көбінесе аға буынның түсінбеушілігі мен наразылығын тудырады. Бұл еліктеушілік кезеңнен жасөспірімдердің барлығы өтеді.  Ол баланың  болашақта өзін тануына  жол  ашатын  кезең  екенін  естен  шығармайық.

Жасөспірім - бұл «балалық  шақ» пен «ересектік» арасындағы  шекара  кезеңі. Психологтардың айтуынша, дәл осы сәтте жеке басының, оның ішінде жыныстық қатынастың мәселелері өткір туындайды.

"Бұл әдетте бүлік кезеңі.  Бұл өзін-өзі іздеу. Сондықтан бұл жаста жасөспірімдердің өте әсерлі киінетінін жиі көреміз, олар бүгін бір көңіл - күйде, ертең басқа".

Осы кезеңде жасөспірім басқалардың қасиеттерін, ерекшеліктерін байқауға және оларды қабылдауға, таңдану мен назар аудару объектісіне еліктеп үйренеді.  Бұл қиын кезеңге ата-аналар тоғыз жастан кейін дайындалуы керек.

"Жасөспірім баланың анасымен және әкесімен байланысын тоқтатып, жаңа мінез-құлық сценарийлері арқылы қоғамға бейімделуі үшін қажет. Бұл жаңа қасиеттерді үйренуге мүмкіндік беретін маңызды уақыт кезеңі".

"Юбка, түрлі-түсті шаш, пирсинг және татуировка-бұл маңызды емес, оның әсері маңызды. Сондықтан олар өздерінің басқаларға әсер ету мүмкіндіктерін түсінеді және тексереді. Эпатаж - бұл қазіргі уақытта жасөспірім өмір сүретін ішкі жанжалды білдіру тәсілі екенін түсіну керек. Жасөспірім сын мен айыптауды неғұрлым көп тыңдаса, соғұрлым наразылық күшейіп, жағдай нашарлайды", - дейді   психолог мамандар.

Осы сәтте ересектер де бір кездері  өздері де осылардай уылжыған жас болғанын есте ұстағаны жөн болар.

Ересектердің міндеті- өздері де бала болғанын, өздері де осындай шақтан өткендігін  есте ұстай отырып, оған қиын кезеңде бейімделуге көмектесу. Сіз өзіңіздің таңданысыңызды сынсыз және мүмкіндігінше дұрыс түрде білдіре аласыз. Балаңызды өзін-өзі көрсетудің бір немесе бірнеше варианттарын  айтып көріңіз. Мотивтерді біліп, сенімді және сапалы түрде талқылаңыз, Шағым мен тыйымдарыңызды қоя тұрыңыз. Осы кезеңде жасөспірім үшін  өте қиын, оның денесі өзгереді, жаңа гормон пайда болады. Сондықтан ағзасындағы өзгерістерді  түсінуге немесе оны басқаруға  мүмкіндігі жоқ.

Шын мәнінде, ата-аналар көбінесе өз балаларының мінез-құлқынан қорқады. Содан кейін тыйымдар сала бастайды. Себебі түсініксіз жағдайдағы ең қарапайым нәрсе-бұл шеңберден  шықпау.

"Ересектерге  өзгелерді қабылдау өте қиын. Жасөспірімдер - бұл біздің үлгілерімізді сынайтын адамдар. Оларға  ультиматум қоюдың орнына, олардың мінез-құлқына зерттеуге қызығушылық танытуға кеңес береді.

"Біз әрқашан жіберіп аламыз, өзімізге де, балаға да бірге ойлануға, ойлануға мүмкіндік бермейміз:" Неліктен бұл компания ол үшін маңызды? Бұл юбкада ол өзін қалай сезінеді? Онсыз қалай сезінеді? "Жасөспірімдер-бұл импульсивті, олардың дискілері озып кетеді. Ересектерге ультиматум қоюдың қажеті жоқ.  Жасөспірімге  ойлануға мүмкіндік беру маңызды. "Тынышталғаннан кейін болған жәйді баламен отырып талқылауымыз керек. Ешбір сынға ұшырамай, керісінше оның қызығушылығын түсінуге тырысу керекпіз.

Сонымен қатар, психолог атап өткендей, ата-аналар қанша тырысса да, балаларын әрдайым басқара алмайды. Мысалы, жыныстық қатынас мәселелерінде.  Бұл  процеске  әсер  ете  алмау  ересектерді  қорқытады.

Біз балаларымызды толық білеміз, оларды басқара және болжай аламыз. Бірақ шын мәнінде, жоқ. Біз оларға берік негіз бере аламыз, біз әрқашан жақынбыз, әрдайым тыңдауға дайынбыз. Бірақ  басқара алмаймыз. Біз оларға тек сауатты ақпарат бере аламыз, олар оны пайдаланады ма, жоқ па, біз оны бақылай алмаймыз.

"Ересектер" жақсы тәрбиеленген адамның керемет ата-анасы " екеніне көз жеткізіп, өз жарақаттарын қанағаттандырып, балалар арқылы өз амбицияларын жүзеге асырғысы келеді.

Мұғалімдерге жеке көзқарас пен ерекше назар аударуды қажет етпейтін мойынсұнғыш және проблемалық емес балаларды басқару оңайырақ. Бақылаудың болмауы қорқынышты, бас тартуды және "қауіпті"жоюға деген ұмтылысты тудырады. Ересектер сол сезімдерді бастан өткергендерін ұмытып, ата - аналарының тұрақты парадигмаларын бұзғысы келді", - дейді психолог.

"Әрбір уақыт аралығында дәстүр мен инновацияның күресін байқауға болады. Шалбар, теледидар, рок-н-ролл, джинсы және мини-юбка киген алғашқы әйел. Әр ұрпақ өз қақтығыстарын бастан кешуде және бұл қоғам дамуының табиғи процесі".

Қазіргі жасөспірімдер  бұрынғы ұрпақтардан үлкен еркіндікпен ерекшеленеді. Бұған интернет көп ықпал етті. Олар отбасынан, елден басқа мысалдарды көре алады.