Соңғы жылдары адамдар аз қозғалатын болды. Ал аз қимылдау дертке шалдықтыратыны дәлелденген. Ресми дерек бойынша әлемде аз қозғалудың салдарынан зардап шегетіндер саны жылдан-жылға артқан. Сонымен қатар адамдардың арасында қозғалыссыз жұмыс іс­теу дағдысының көбеюі түрлі дерттің өршуіне әкелетіні сөзсіз.

Медицина саласының мамандары күн­делікті жеткілікті мөлшерде қоз­ға­лыстың болмауы адам ағзасына кері әсерін тигізіп, ағзаны қартаюға әкеледі дейді. Бұл дегеніміз адамның өмір жасы да біршама қысқарады деген сөз. Сондай-ақ соңғы кезде көп кездесетін жүрек-қан тамырларының ауруы да аз қозғалыстың салдары. Ең өкініштісі, қозғала қоймайтын адам­дардың дені семіздікке бейім келеді. Нәтижесінде ағзаның қызметі нашар­лап, барлық жүйенің жұмысы те­желеді. Сондықтан қандай да болсын дерттің алдын алу үшін адамдар неғұрлым жаяу жүрудің пайда­сын білгені жөн. Себебі, жаяу жүру – нағыз табиғи жаттығу, адам өмірін ұзартатын таптырмас ем. Күн­де­лікті адам кем дегенде 30 минут жаяу жүрсе, денсаулыққа пайдалы екендігін сезінеді. Әсіресе артық салмақтан арылғысы келетіндер жаяу жүруді дағдыға айналдыруы керек. Ең бастысы жаяу жүру арқылы артық калориядан арылудың тиімділігі зор. Сондай-ақ егде кісілерге жүгіру қиын со­ғатындықтан жаяу жүру спортымен шұғылдануды әдетке айналдырса, тәбеті де ашылып, қан айналымы жақ­сара түседі.

Сырдариялықтар биыл 100 жасқа келген қарт Яхия Тасыровты жақсы біледі. Қария осынша жасқа келуінің құпиясын таза ауада көп болуымен және жаяу жүрумен байланыстырады. Күніне 4-5 шақырым жаяу жүретін майдангер денсаулығына да шағымдана бермейді. Жаяу жүрудің арқасында қарттың жүрісі тың, қимылы ширақ, бо­йын сергек ұстайды.

– Таңертең ерте тұруға қалыптас­қанмын. Қартайғанда адам ұйқышыл келеді дейді. Бірақ мен бұл сөзбен ке­ліспеймін. Күніне 7-8 сағаттық ұйқы жеткілікті. Қалған уақытта таза ауада жүргенді ұнатамын. Ауыл арасына жаяу жүремін. Мені көріп жаныма көлікпен тоқтап, баратын жеріме жеткізіп тастайық дейтіндер көп. Бі­рақ мен көбіне көлікке мінбеймін, рақ­метімді айтып, жаяу жүре беремін. Жаяу жүру – спорт. Қазір жасым жүз­ге келді. Сондықтан қимыл-қозға­лыстың көзі жаяу жүру деп есетеймін. Буындарымызға да пайдалы, тыныс алу жолын реттейді. Аса бір алып бара жатқан ауру болмаса дәрі-дәр­мек ішпеймін. Дұрыс тамақтанып, саламатты өмір салтын ұстанамын. Қазір жастар көбіне кеңседе отырып жұмыс істегісі келеді. Таңның атысынан бастап, кешке дейін бір орнында тапжылмай отыруға жалықпайды. Ал бұл өз кезегінде денсаулығына зиян екенін түсіне бермейді. Жалпы жасты да, кәріні де жаяу жүруге шақырамын, – дейді батагөй ақсақал Яхия Тасыров.

Ғалымдар жаяу жүрудің орасан зор пайдасы туралы мыңдаған жыл бұрын дәлелдеген. «Жаяу жүру – адам үшін ең бірінші медициналық көмек» деп медицина атасы Гиппократ айтқан дейді. Соның негізінде жаяу жүрудің бірнеше артықшылығын анықтаған.

Біріншіден, зерттеулер көрсеткен­дей, күнделікті жаяу жүру бір ғана жүрек қан-тамыр ауруын 31 пайыз­ға азайтады. Екіншіден, көп қозғал­майтын адамға қарағанда жаяу жүре­тін адамдардың өмір сүруі 32 пайызға артқан. Мәселен, күнделікті сіз 2 шақырым жаяу жүре­тін болсаңыз, өміріңіз 22 пайызға ұзара­тыны дәлел­денген. Үшіншіден, жүр­гізілген тәжі­рибе қорытындысында нау­қас адам­ның өзінде апта сайын 3 рет 30 минуттан жаяу жүрсе, жүрек ауруынан туындайтын өлім 26 пайызға, басқа аурулардан келетін өлім 20 пайызға азайған.

– Жаяу жүру тек қана адам өмірін ұзарту мен жүрек ауруын азайтатын қасиетінен бөлек адамның ағзасына көптеген пайдасын тигізеді. Атап айт­қанда, қант диабеті, депрессия, ішектің қатерлі ісігі, семіздік, буын аурулары, ақыл-есі кем болу секілді аурудың жолын кеседі. Қазір әлемде ғана емес елімізде де осы ауруға шалдыққандар саны артып келеді. Әсі­ресе, балалар арасында семіздіктің көбеюі дабыл қағарлық жағдай. Көп­теген фасфуттарға тәуелді бол­ған жас ағза емі ұзаққа созылатын ауру түрлеріне әкелуде. Ал артық сал­мақпен күресудің жолы жаяу жү­руде екенін айтқым келеді. Жасы үл­кейген әйел адамдардың арасында аяқ, тізе ауруларының көбеюі де аз қозғалыстың салдары. Сондықтан неғұрлым көбірек қозғалыс болса, адамның дені сау болады. Жалпы жаяу жүру – мың бір дертке дауа бола­тын табиғи ем, – дейді дәрігер-терапевт А.Қозбағарова.

Кейбір адамдар жаяу жүруден гө­рі жүгірудің пайдасы неғұрлым көп екенін алға тартуы мүмкін. Осы ретте мамандар тарапынан жаяу жүрудің артықшылығы туралы айтылған пікірі­не құлақ түрейік:

– Жүгіру мен жаяу жүрудің айыр­машылығы жылдамдықта ғана емес. Жаяу жүрген кісінің кем дегенде бір аяғы жерде тұрады. Ал жүгіргенде аяқ кезекпен ауада қозғалады. Жыл­дамдық артқан сайын аяқ та ауада соншалықты көп қозғалады. Ал жоғары ұшқан зат жерге қайтып түседі. Бұл жерде адамның аяғы жерге тигенде адамның омыртқасы өз сал­мағынан 3 есе ауырлықты көтеруге мәжбүрленеді. Сондықтан жарақат алудан сақтану үшін омыртқасы ауыратын адамдарға жүгіру денсаулығына зиян. Жалпы, жаяу жүру кезінде жа­рақат алуы 1-5 пайыз болса, жүгіруде жарақат алу 20-70 пайыз аралығында. Жаяу жүру зат алмасу процесін жақ­сар­тып, иммунитетіңізді көтереді. Аме­рикалық онкологиялық орталық кү­ніне 1 сағат жаяу жүрген әйелдердің сүт безі қатерлі ісігіне қарсы күресуге қауқары бар екенін айтады. Жаяу жүру үшін тек ыңғайлы аяқ киім мен ынта болса болды, – дейді «Жастар денсаулығы орталығы» бөлімінің дә­рігері А.Байниязова.

Сонымен қатар жаяу жүрудің пайдасы баспалдақпен көтерілгеннен кем түспейді. Баспалдақпен көтерілу – қарапайым жаттығу жасағанмен пара-пар. Әр баспалдаққа көтерілген сайын адам өмірі 5 минутқа ұзарады екен. Ал артық салмақпен күрескіңіз келсе күн сайын баспалдақпен 30 минут жүріп өтсеңіз болды. Осылай көп калорияны жұмсау арқылы артық сал­мақтан соғырлым оңай арыласыз. Есте ұстайтын нәрсе – баспалдақпен көтерілу мен түсудің екі түрлі жаттығу екенін ұмытпаңыз. Көтерілу кезінде буыныңыз бен бұлшықет нығаяды. Өк­пенің жұмысы жақсарады. Инсульт алу қаупін 30 пайызға төмендетеді. Дегенмен екі жаттығудың да денсаулықты нығайтатуға пайдасы зор.